Cumhurbaşkanı Erdoğan, ateşkesin bildiride yer almasını talep etti. Zirvenin ardından ortak açıkalamada konuşan Putin, 'Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın teklifiyle tüm taraflara silahları bırakma çağrısında bulunduk' dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in üçlü İdlib zirvesi Tahran'da gerçekleşti.

Erdoğan önce Ruhani ile ardından Putin ile baş başa görüştü. Baş başa ikili görüşmelerin ardından liderler ortak toplantıda önemli açıklamalarda bulundu. 

Görüşmede Türk heyetinde Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, MİT Başkanı Hakan Fidan ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da hazır bulundu. Basına kapalı gerçekleşen görüşme 45 dakika sürdü.

Tahran'daki tarihi Suriye görüşmesinde liderler açıklamalarda bulundu. İlk sözü ev sahibi Ruhani aldı.

Ruhani: İlk ve son rol daima Suriye milletinindir

Biz Suriye'deki savaşın alevlerini söndürmek için bütünlüğünü korumak için, geleceğini kendi belirleme hakkına saygı duymak için ortak bir kalıp belirlemek çok önemliydi. Biz Suriye krizini çözmek için askeri seçeneğin işe yaramadığını vurgulamıştık. Bu çalışma Astana sürecinin devamı niteliğindedir. Umarım bu zirve başarılı bir zirve olur.

Ruhani ayrıca "Barış için terörizmle mücadele şart. Yüz binlerce Suriyelinin geri dönmesi için ortam hazırlamalıyız. Bunun için de Suriye hükümetine yardım etmeliyiz. İlk ve son rol daima Suriye milletinindir ve Suriye'nin toprak bütünlüğü çok önemlidir.ABD'nin kanunsuz müdahalesi ve orada bulunması son bulmalıdır. Çözüm için üç ülke olarak daha fazla bir arada olmak ve görüşmemiz lazım. Önemli bir sorumluluğumuz var" dedi. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan: Ateşkes en önemli adım olur

Erdoğan, "Sayın Ruhani'ye ev sahipliği için şükranlarımı sunuyorum. Zirveden çıkacak sonuçlar tüm dünya tarafından sabırsızlıkla bekleniyor. Bu beklentileri boşa çıkarmayacağımıza inanıyorum. Suriye'nin siyasi birliği sağlanmalı. Astana kapsamında hayata geçirdiğimi en kritik adım gerginliği azaltma bölgelerini tesisiydi" diyerek konuşmasına başladı.

Erdoğan, "İdlib'e saldırı katliamla ve insani dramla sonuçlanır. Mesele Astana ruhuyla çözülmelidir. ABD'nin bölgede bir diğer terör örgütünü güçlendirmesinden fevkalade rahatsızız. Türkiye bölgedeki varlığını korumakta kararlıdır. 12 maddelik bu bildiriyi toplantının ardından sunacağız. Bir sonraki toplantımız da Rusya'da olacak. Sürekli olarak bizim sınırımıza doğru geliyorlar. Bu sebeple İdlib'de ateşkese adım atılmalı. Ateşkes en önemli adım olur. Anayasa ile ilgili çalışmalar da hız kazandığı takdirde Suriye halkı genel itibarıyla beklentilerine doğru gidildiğini görmüş olacaktır. Bildiride ateşkes ifadesi olmalı" dedi.

Putin: Suriye'nin yüzde 90'ı kontrol altına alındı

Zirvede konuşan Rusya Devlet Başkanı Putin de "Öncelikle Sayın Ruhani'ye teşekkür etmek istiyorum. Üçlü zirve Tahran'da yapılıyor. Bize Suriye'deki gelişmeleri görüşmek üzere burada imkan tanıdı" diyerek sözlerine başladı.

Putin İdlib ile ilgili olarak "Suriye'nin şu an itibariyle yüzde 90'ı kontrol altına alındı. Kalanlar İdlib çatışmasızlık bölgesinde yer alıyor. Çeşitli provokasyonlar hazırlıyorlar. Hatta kimyasal silahların kullanımıyla oluyor bu provokasyonlar. Astana görüşmeleri çerçevesinde bir dayanışma içerisinde olmazsak çözüm çok zor " dedi ve BM'de bir anayasa komitesi oluşturulacağını belirtti.

Zirvenin ardından ortak açıklama: Bütün taraflara silahları bırakma çağrısında bulunduk

Zirvenin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in İran Liderler Konferans Salonu'ndaki ortak basın toplantısı düzenledi. İran Cumhurbaşkanı Ruhani "Gelecek zirve Rusya'da yapılacak" derken Rusya Devlet Başkanı Putin, "Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın teklifiyle bütün taraflara silahları bırakma çağrısında bulunduk" dedi. Ortak basın toplantısında konşan Erdoğan ise "Suriyeli kardeşlerimize sahip çıktık. Zirvede Suriyeli mültecilerin güvenlik içerisinde eve dönüşünü de konuştuk. Elbette bunun için BM ile eşgüdüm sağlanması şarttır. İdlib halkının kaçacağı yer Türkiye. Göçü durdurmak bizim için çok önemli. Suriye halkı adil bir seçim bekliyor" dedi.

Üç lider imzaladı: İşte 12 maddelik Tahran Bildirisi

Tahran'da Türkiye-Rusya ve İran arasındaki kritik zirvenin ardından ortak bildiri yayınlandı. 12 maddelik bildiride Suriye'nin bütünlüğü ve terörizme karşı ortak mücadele vurgusu yapıldı. İşte o bildiri;

Devlet Başkanları;

1. Astana formatının Ocak 2017'den bu yana sağladığı başarılardan, özellikle de Suriye Arap Cumhuriyeti genelindeki şiddetin azaltılmasında katedilen ilerlemeden ve ülkede barış, güvenlik ile istikrara yapılan katkıdan duydukları memnuniyeti ifade etmişlerdir.

2. Suriye Arap Cumhuriyeti'nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğü ile BM Şartı'nın amaç ve ilkelerine olan kuvvetli ve devam eden taahhütlerini vurgulamış ve bunlara herkes tarafından saygı gösterilmesi gerektiğinin altını çizmişlerdir. Kim tarafından gerçekleştirildiğine bakılmaksızın, hiçbir eylemin bu ilkelere halel getirmemesi gerektiğini yinelemişlerdir. Terörle mücadele kisvesi altında sahada yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü girişimi reddetmiş, Suriye'nin egemenliği ve toprak bütünlüğü ile komşu ülkelerin ulusal güvenliğini zayıflatmayı amaçlayan ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını ifade etmişlerdir.

3. Sahadaki güncel durumu ele almışlar, 4 Nisan 2018 tarihinde Ankara'da yapılan son toplantılarının ardından Suriye Arap Cumhuriyeti'yle ilgili meydana gelen gelişmeleri değerlendirmişler ve aralarındaki mutabakat uyarınca üçlü eşgüdümü sürdürmek hususunda hemfikir kalmışlardır. Bu çerçevede, İdlip gerginliği azaltma bölgesindeki durumu görüşmüşler ve bu konuyu yukarıda belirtilen ilkelere ve Astana formatını tanımlayan işbirliği ruhuna uygun olarak ele almayı kararlaştırmışlardır.

4. BM Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan DEAŞ, Nusra Cephesi ile El Kaide veya DEAŞ'la bağlantılı tüm diğer bireyler, gruplar, teşebbüsler ve oluşumların tamamen ortadan kaldırılması amacıyla aralarındaki işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir. Terörle mücadelede, yukarıda belirtilen terörist grupların ateşkes rejimine katılmış veya katılacak olan silahlı muhalif gruplardan ayrıştırılmasının sivil zayiatın önlenmesi bakımından da dahil olmak üzere büyük önem arzettiğinin altını çizmişlerdir.

5. Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine ve ihtilafın yalnızca müzakere edilmiş bir siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair inançlarını yinelemişlerdir. Siyasi sürecin Soçi'de düzenlenen Suriye Ulusal Diyalog Kongresi'nin kararları ve BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararıyla uyumlu olarak ilerletilmesi amacıyla aralarındaki aktif işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyit etmişlerdir.

6. Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde bir siyasi çözüme ulaşma sürecini ilerletme amaçlı ortak çabaları sürdürme konusundaki kararlılıklarını yinelemişler ve Anayasa Komitesi'nin kurulması ile çalışmalarının başlatılmasına yardımcı olmaya yönelik taahhütlerini vurgulamışlardır. Kıdemli memurları ile Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Suriye Özel Temsilcisi arasındaki yararlı istişarelerden duydukları memnuniyeti vurgulamışlardır.

7. Bütün Suriyelilerin normal ve huzurlu bir hayata yeniden kavuşmalarına ve acılarının hafifletilmesine yönelik tüm çabalara destek olma ihtiyacını vurgulamışlardır. Bu bağlamda, ilave insani yardım göndermek, insani mayın temizliği faaliyetlerini kolaylaştırmak, sosyal ve ekonomik tesisler de dahil olmak üzere temel altyapı unsurlarını eski haline getirmek ve tarihi mirası korumak suretiyle Suriye'ye yapılan yardımı artırmaları için başta Birleşmiş Milletler ve insani ajansları olmak üzere uluslararası topluma çağrıda bulunmuşlardır.

8. İhtiyaç duyan tüm Suriyelilere hızlı, güvenli ve kesintisiz insani erişim sağlanmasını kolaylaştırma yoluyla, sivillerin korunması ve insani durumun iyileştirilmesini hedefleyen ortak çabaları sürdürmedeki kararlılıklarını yinelemişlerdir.

9. Sığınmacıların ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişilerin Suriye'de ikamet ettikleri asıl yerlere güvenli ve gönüllü olarak geri dönüşleri için gerekli şartların oluşturulması ihtiyacının altını çizmişlerdir. Bu amaçla, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ve diğer uluslararası uzmanlık kuruluşları da dahil olmak üzere, ilgili tüm taraflar arasındaki eşgüdüm ihtiyacını vurgulamışlardır. [Suriyeli mülteciler ve ülke içinde yerlerinden edilmiş kişiler hakkında uluslararası bir konferansın toplanması fikrini değerlendirmek hususunda mutabık kalmışlardır.]

10. BM ve Uluslararası Kızılhaç Komitesi (ICRC) uzmanlarının katılımıyla yürütülen, alıkonulanlar/kaçırılanların serbest bırakılması, cenazelerin teslimi ve kayıp şahısların tespiti Çalışma Grubu'nun faaliyetlerindeki ilerlemeyi memnuniyetle karşılamışlardır.

11. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Sayın Vladimir Putin'in daveti üzerine, bir sonraki toplantılarını Rusya Federasyonu'nda yapmayı kararlaştırmışlardır.

12. Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti Devlet Başkanları, Tahran'daki Üçlü Zirve'ye evsahipliği yapmalarından ötürü İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Hasan Ruhani'ye içten teşekkürlerini sunmuşlardır.